21 Aralık 2012 Cuma


MİLLİ UYDU PROJELERİ YALANLAR VE GERÇEKLER

   Türkiye’nin uydu ve uzay çalışmaları ülkenin kapitalizme bağımlılığı ve bilimsel araştırma-geliştirme düzeyinin geldiği son nokta ile ilgilidir. Ancak bu gerçeklere es geçen medya ve Tayyip Erdoğan yapılan çalışmalar konusunda halkı aldatıyor.
     “Başbakan Erdoğan, şunları belirtti:

     'En önemlisi de Türk Silahlı Kuvvetlerimizin keşif ve gözetleme ihtiyacını 2,5 metre çözünürlüğü olan görüntüler gönderen bu uydumuzla çok daha net şekilde karşılamış olacağız. Elbette bugün Türkiye için milletimiz için gerçekten tarihi bir anı hep birlikte yaşıyoruz. Türkiye olarak geçmişte de uzaya uydu gönderdik, ancak bugün gönderdiğimiz Göktürk-2 uydusu bu alanda artık iddia sahibi bir ülke konumuna yükseldiğimizin de somut bir ispatı oldu. Şu anda kendi uydusunu imal edebilen 25 ülkeden biri konumuna yükseliyoruz. Dünyada uydu fırlatabilen 11 ülke var. İnşallah TÜBİTAK'ın, TUSAŞ'ın diğer kurumlarımızın yapacağı çalışmalarla kendi fırlatma istasyonlarımıza sahip bir ülke olabilmek için de imkanlarımızı seferber edecek Türkiye'yi bu seviyelere de ulaştıracağız. Çok daha önemlisi bugün uzaya gönderdiğimiz Göktürk-2 uydusu azmin ve özgüvenin Türkiye'yi nerelere getirebileceğinin, nerelere taşıyabileceğinin en anlamlı bir göstergesidir. Biz ülke olarak, millet olarak yaparız dedik ve yaptık. Bir hayal kurduk o hayalin peşinden koştuk, o hayali plana, projeye dönüştürdük ve ardından somut bir biçimde işte bugün o hayali gerçeğe dönüştürmüş olduk.'

     -'Böyle bir ruhla, böyle özgüvenle...'

     Bu konuda 'İstiklal Şairi' Mehmet Akif Ersoy'un ifadesinin çok anlamlı olduğunu, yüzyıl önce, daha 1913 yılında millete seslendiğini hatırlatan Erdoğan, şairin, 'Atiyi karanlık görerek azmi bırakmak, alçak bir ölüm varsa eminim budur ancak. Ye's öyle bataktır ki; düşersen boğulursun. Ümide sarıl sımsıkı, seyret ne olursun! Azmiyle, ümidiyle yaşar hep yaşayanlar; Me'yus olanın ruhunu, vicdanını bağlar. Sahipsiz olan memleketin batması haktır. Sen sahip olursan bu vatan batmayacaktır. Feryadı bırak kendine gel. Çünkü zaman dar... Uğraş ki telafi edecek bunca zarar var' dizelerini okudu.”(1)
      Yukarıda yer alan yazıda Tayyip Erdoğan’ın yalanlarını okuduk. Buna ilaveten konuya Mehmet Akif’i de dahil ederek uzay çalışması ile yobazlığı birleştirmiş oldu. Halbuki daha yirmi yıl öncesine kadar Ay’a çıkan Amerikan astronotları ve Rus kozmonatlar için “onları orada Allah çarpacak”, “Allah’ın işine karışıyorlar” diyen yoz ve yobaz kafa bunların kafasıydı.
     Erdoğan’ın Göktürk 2 uydusu hakkındaki yalanlarına bir destek de Amerika’nın Sesi adlı siteden geldi.
     “Türkiye'nin %80’i yerli yapım olan yüksek çözünürlüklü keşif uydusu Göktürk-2,  Türkiye saatiyle 18:12’de uzaya fırlatıldı.(2) diyor Amerika’nın Sesi.
     Başbakan’ın yalanına bir başka destek ise dinci-sömürgeci gerici Fethullahçı Zaman gazetesi. Gazete şöyle diyor.
     . “Millet olarak yaparız dedik ve yaptık.” diyen Erdoğan, Türkiye'nin kendi uydusunu imal edebilen 25 ülkeden biri konumuna yükseldiğini dile getirdi. Erdoğan, Türkiye olarak geçmişte de uzaya uydu gönderdiğimizi ancak bugün fırlattığımız Göktürk-2 uydusunun bu alanda artık iddia sahibi bir ülke olduğumuzu gösterdiğini kaydetti.(3)
     Yalan kervanına katılan bazı gazeteler ise şöyle yazdı:
     Habertürk: Türkiye'nin yüksek çözünürlüklü ilk milli keşif uydusu Göktürk 2, Çin'deki Jiuquan Fırlatma Üssü'nden uzaya gönderildi. Uydu, 686 kilometre yükseklikteki yörüngesine ulaştı.(4)
     CNNTürk: Türkiye'nin yüksek çözünürlüklü yerli keşif uydusu Göktürk-2, Çin'deki Jiuquan Fırlatma Üssü'nden Türkiye saati ile 18.13'de uzaya fırlatıldı.(5)
    Star gazetesi: Türkiye'nin ilk yerli keşif uydusu Göktürk-2 uzaya fırlatıldı. Uydu saat 18.12 itibarıyla uzaya gönderildi..(6)

İŞTE GERÇEKLER

http://www.yakupevirgen.com.tr/milli-uydu-projeleri-ne-kadar-milli/

 

Milli Uydu Projeleri Ne Kadar Milli?

     Halen yürüttüğümüz iki adet uydu projesi bulunmaktadır. Bunlar Göktürk1 ve Göktürk2 projeleri. Göktürk1 Projesi 2010 yılında bir Fransız firmasına verilmiştir ve 2011 yılında fırlatılması planlanmıştır. Göktürk 2 Projesi ise 2007 yılında TAİ’de başlatılmış ve 2012 yılında fırlatılması beklenmektedir. Amaç başlangıçta Göktürk1 projesini yurt dışında imal ettirmek ve bu uyduyu fırlatarak, uydu yer istasyonlarında, uydu kontrolü konusunda yeterli teknik personeli yetiştirdikten sonra Göktürk2 projesine başlamaktı. Ama Göktürk1 projesinde yaşanan gecikmeler sebebi ile Göktürk2 projesi planlandığı tarihte başlatılmak zorunda kaldı.
     Şu anda mevcut bu iki uydu projesinde de büyük sıkıntılar ve riskler mevcuttur. Göktürk1 projesi Fransız Thales firmasında verilmiştir. Üretim Thales’in Cannes şehrindeki tesislerinde sürdürülmektedir. Göktürk1 Projesinde TAI’den yaklaşık 15 kişilik bir proje ekibi Cannes / Fransa şehrinde THALES firmasında çalışma yürütmektedir. Burada bu insanlar yürütülen projelere dahil edilmemektedir. Kendileri uydunun üretim tesislerinde değil, tesis dışında kurulan prefabrik bir binada çalışma yürütmektedirler. İzinsiz içeri girmeleri dahi yasaktır. Burada yürütülen projede bilgi birikimi olması için gönderilen bu kişiler, teknik bilgi edinmekten ziyade proje sistem mühendisliği yapmaktadırlar. Daha da önemlisi kendilerinden beklenen uydu üretimi konusunda edinmeleri gereken bilgi ve tecrübenin Göktürk 2 projesinde kullanmalarıdır. Bunun mümkün olmayacağı anlaşıldığından TAİ uyduya ait tüm ana sistemleri yurtdışından hazır olarak tedarik etmektedir. Örnek olması açısından Milli olarak tanıtılan Göktürk2 projesinde kullanılan ekipmanların üreticilerini ve ait oldukları ülkelere bir göz atalım.

No      Ürün                                                     Firma                         Ülke
1          Ana Kamera                                    SatrecInitiative              Güney Kore
2          Uçuş Bilgisayarı                                         SSTL                   İngiltere
3          Veri Kaydedici                                             SSTL              İngiltere
4          X-BandHaberlerşme                                  SSTL                İngiltere
5          S- Band Haberleşme                                 SSTL              İngiltere
6          Tepki Tekerleri                     RockwellCollins         ABD
7          GPS Modülleri                                            SSTL          İngiltere
8          Gyroskop                                          SSTL                İngiltere
9          Manyetometreler                 SatrecInitiative Güney Kore
10       Güneş Algılayıcılar SatrecInitiative                Güney Kore
11       Manyetik TorkÇubukları    ZARMTechnik AG             Almanya
12       Yıldız İzler                                              SSTL                      İngiltere
13       İtki Sistemi                               RAFAEL             İsrail
14       Deneysel Kamera               TübitakUzay            Türkiye
15       Deneysel Uçuş Bilgisayarı           TübitakUzay            Türkiye
16       Deneysel Veri Kaydedici   TübitakUzay            Türkiye
17       Deneysel X Band Haberleş.         Tübitak Uzay             Türkiye
18       Mekanik Tasarım                                 TAI                      Türkiye
19       Kablolama İşçiliği (Harness)              TAI                      Türkiye
20       Kablolar &Konnektörler                             Yurtdışı
21       Sistem Mühendisliği                          TAI                      Türkiye
22       Çevresel Testler                               TAI Sorumluluğunda
EMI – EMC Testleri  :               TİB – Hacettepe Üniversitesi
Titreşim Testleri :                       THALES               Fransa
Termal Vakum Testleri :             Belirsiz.
23       Fırlatma         Muhtemelen               Hindistan  ya da   Rusya.

Bu şekilde incelendiğinde proje maliyetinin en fazla yüzde 25’i milli imkanlar ile yapılmaktadır. Proje maliyetinden personel maaşları ve cari harcamaları düşüldüğünde, ekipman malzeme olarak bu oran yüzde 10 lar seviyesine inecektir. Tamamen yerli uydu yapmakta olduğumuz iddiasında olanlar için bu bilgilerin yeterli olduğu kanaatindeyim.
Uydu Projelerinde Risk ve Yanlışlardan Bazıları:
      Milli uydu projelerinde gelinen bu olumsuz noktadan daha vahimi de şudur. Fransa Göktürk1 projesini sözleşmeye aykırı olarak geciktirmekte, Türk mühendislere gerekli bilgilerin verilmesini önlemektedir. Ayrıca Fransa ile İsrail arasında bir anlaşma olduğu, Fransa’da üretilen uydunun İsrail topraklarını izleyemeyeceği söylenmektedir. Bu durum TAI içerisinde uzun zaman konuşulmasına karşın dışarıya yansıtılmamıştır.
     Tübitak uzay 2002 yılında İngiltere SSTL firmasına Bilsat uydusunu yaptırmıştır. Yaklaşık 70 kg olan bu gözetleme uydusu 2003 yılında Rusya’dan fırlatılmıştır. Uydunun yer istasyonundan sorumlu Tubitak – Uzay (o zamanki adıyla Tübitak-Bilten) ekibi uyduyu sabitleyip tam kapasite devreye alamamıştır. Bunun sonucunda da uydu güneş panelleri güneşi karşısına tam olarak alamadığı için, gücü bataryalardan çekmiştir. Yaklaşık 1 ay sonra da bataryalar sıfırlandığından uydu işlevini yerine getiremez olmuştur. Bu olay uzun yıllar gizli tutulmuştur.  Uyduyu üreten firmalar, uydunun fırlatma sonrası devreye almasına karışmamaktadırlar. Sadece personel eğitimi konusunda destek vermektedir. Çünkü en riskli aşama burasıdır. Göktürk1 ve Göktürk2 uyduları içinde bu risk vardır.
     TAI, Göktürk2 uydusunun testlerinde kullanacağı Termal Vakum Test Merkezi kurulumu işini ……… Teknoloji firmasına (bu alanda hiçbir tecrübesi olmamasına karşın) vermiştir. Bu firma, TAI Akıncı Tesislerinde 320 nolu binada yapımı süren Test Merkezinin teslim tarihi geçtiği halde tam kapasite çalışmasını başaramamıştır. Göktürk2 için yapılan bu tesisin zamanında yetiştirilip uydu testlerinin burada yapılması zor görülmektedir. Uydunun bu test için Thales / Fransa’ ya gönderilmesi muhtemel gözükmektedir.
     Dönence TAI’nin web sayfasında gösterilen bir projedir. Belirtildiği gibi Tübitak  desteği ile yapılmıştır ve yaklaşık maliyeti 12 Milyar TL’dir. Arge amaçlı yapılan projenin kabülü 2010 yılı ortalarında yapılmıştır. Bu proje kapsamında uydunun yönlendirilmesi için çok önemli olan üç adet uçuş modülü üretilmiştir. Tamamen özgün tasarımla gerçekleştirilmiştir. Bu projede göze çarpan yanlışlar ise şunlardır. Devletin bütçesinden bu kadar para ve emek harcanan uçuş modülleri şu anda gözden uzak bir köşede üç adet kutunun içinde beklemektedir. Bir daha kullanılacağı bile düşünülmemektedir. Çünkü proje bitirilmiş ve parası alınmıştır. Burada kazanılan tecrübe ile “Uydu Tepki Tekeri”ekipmanı tasarımına kolayca geçilebilecekken proje bitimi sonrası projede görev alan teknik ekip dağıtılmıştır. Dolayısı ile TAİ’nin kendisinin yapabileceği ve Göktürk2 projesinde ihtiyaç duyulan tepki tekerleri ABD’den temin edilmek zorunda kalınmıştır.
     Dönence projesi kapsamında bir iş paketi 1.8 milyar TL bedelle ……… Savunma A.Ş. firmasına verilmiştir. Bu firma üstlendiği işi taahhüt ettiği tarihte bitirememiştir. Bunun üzerine TAI ekibi bu firmanın işi bitiremeyeceğini ve projenin riske gireceğini düşünerek yüklenici firmanın yapması gereken işi kendileri yapmış ve başarılı olmuşlardır. Yüklenici firma yerine getirmediği taahhüdünden dolayı herhangi bir gecikme cezası vs. almamakla birlikte iş bedelini tam olarak alabilmiştir. Bunu kendi bünyesinde çalıştırdığı emekli TSK mensubu kişilerin TAI ile iyi ilişkileri sayesinde başarmıştır. Proje bitiminden aylar sonra (2010 yılı sonlarına doğru) sözkonusu firmanın yurtdışından getirdiği bir ekip göstermelik olarak kabul prosedürünü gerçekleştirmiştir. Bu durum TAİ’yi zarara sokmanın yanısıra, projede görev alan TAİ mühendislerinin moral ve motivasyonunu da olumsuz olarak etkilemiştir.
Yakup Evirgen
26 Nisan 2011
Savunma Ekonomisi Uzmanı
 _________



Gönderen zaman: